22 aug Begeleidingsplannen slaan de plank mis!
Meer dan dertig jaar ervaring binnen de hulpverlening heeft mij geleerd dat de bestaande begeleidingsplannen niet het gewenste resultaat opleveren. Het maken van de plannen kost veel tijd en door de lengte en tekstuele inhoud sluit het niet aan bij de leefwereld van de hulpvrager. Dat leidt tot grote frustratie bij zowel de hulpvragers als hulpverleners.
De plannen zijn geschikt zijn om verantwoording af te leggen aan opdrachtgevers, maar niet om hulpvragers inzicht te geven; hen regie te laten nemen over hun leven en gefundeerde keuzes te laten maken.
Wat gaat er mis?
In alle gevallen worden plannen opgeslagen in dossiers; papier of digitaal. Zij zijn daardoor lastig toegankelijk voor de hulpvrager. In het slechtste geval dient deze eerst een aanvraag te doen, vooraleer het eigen plan gezien mag worden!
Het resultaat: periodieke evaluaties van achterhaalde plannen, ongeschikt om een proces te volgen.
De plannen bestaan uit veel tekst: vijf tot acht pagina’s vormen zeker geen uitzondering. De vaak lage aandacht spanne, gecombineerd met beperkte taalkennis, zorgen ervoor dat de hulpvrager weinig interesse heeft in het eigen begeleidingsplan. Het is en blijft een plan van de begeleidende organisatie.
Genoeg uitdaging om een nieuw plan te ontwikkelen: Visioplan.
Visualisatie; ‘een beeld zegt meer dan duizend woorden!’
Werken met beelden in plaats van tekst is de sleutel tot een eenvoudig maar zeer effectief plan. Het idee is ontstaan aan de hand van een eenvoudige Mindmap. Leefgebieden werden besproken aan de hand van foto’s (zie afb). Ik was positief verrast dat hulpvragers al naar het eerste gesprek inzicht kregen in hun situatie en in staat bleken zelf keuzes te maken.
Door te werken met duidelijke kleurstellingen groen, geel en rood werd snel duidelijk wat beheerst werd en waar nog aan gewerkt diende te worden. De eerste hulpvrager waarmee ik de mindmap invulde, zei verheugd “dus ik kan wel dingen goed”, bij het zien van een aantal groene strepen. Zijn aandacht was gewekt. Dat was stap 1, zijn intrinsieke motivatie volgde op de voet.
Bij de rode strepen (verbeterpunten) maakt de hulpvrager zelf keuzes: “daar wil ik het eerste aan werken en daarna …..”, dat motiveerde.
Inmiddels bestaat er een digitale versie van het plan, die is getoetst in de praktijk. Hulpvragers stellen reële en haalbare doelen, waardoor succes ervaringen geboekt worden. Deze makkelijk in te stellen doelen/acties zorgen ervoor dat het proces goed in beeld komt en blijft.
Begeleiders zijn aangenaam verrast door de eenvoudige opzet van Visioplan en winnen veel tijd door vermindering van administratie. In elk gesprek met de hulpvrager wordt het plan bekeken en indien nodig bijgesteld. Zo blijft het proces letterlijk in beeld.
